ทะเลสาบเชียงแสน เชียงราย

ทะเลสาบเชียงแสน (Chiang Saen) หรือ เขตห้ามล่าสัตว์ป่าหนองบงคาย
อยู่ห่างจากตัวเมืองเชียงแสนตามทางหลวงหมายเลข ๑๐๑๖ สายเชียงแสน - แม่จัน ไปประมาณ ๕ กิโลเมตร เลี้ยวซ้ายกิโลเมตรที่ ๒๗ เข้าไปอีก ๒ กิโลเมตร มีเนื้อที่ทั้งหมด 2,711 ไร่ ประกาศเป็นเขตห้ามล่าสัตว์ป่า เมื่อปี พ.ศ. 2528 เดิมเป็นเพียงหนองน้ำขนาดเล็ก จนมีการสร้างฝายกั้นทางน้ำ ทำให้น้ำเอ่อล้น จนเกิดเป็นทะเลสาบขนาดใหญ่ ในฤดูหนาวจะมีอากาศเย็นสบายและหมอกลอยปกคลุมทั่วไป ทะเลสาบเขียงแสนยอังเป็นแหล่งดูนกที่มีชื่อเสียงมาก โดยเฉพาะนกเป็ดน้ำที่ย้ายถิ่นเข้ามาในช่วงฤดูหนาว หลายชนิดเป็นนกหายาก เช่นเป็นแมนดาริน เป็ดเทาก้านดำ เป็ดเบี้ยหน้าเขียว เป็ดหัวเขียว เป็นต้น บริเวณทะเลสาบมีรีสอร์ทเอกชนให้พักหลายแห่ง

ความเป็นมาของ เขตห้ามล่าสัตว์ป่าหนองบงคาย(ทะเลสาบเชียงแสน)เขตห้ามล่าสัตว์ป่าหนองบงคายเดิมเป็นหนองน้ำขนาดเล็กซึ่งถูกล้อมรอบด้วยเนิน เขาเตี้ยๆ โดยรอบเป็นแอ่งรองรับน้ำฝนตามธรรมชาติ ทางราชการได้ก่อสร้างเขื่อนน้ำล้น เพื่อกักเก็บน้ำ จึงทำให้หนองน้ำมีปริมาณมากขึ้น มีลักษณะเป็นทะเลสาบ ขนาดย่อมเรียกว่า “ทะเลสาบเชียงแสน”

และได้รับการประกาศ จากกระกรวงเกษตรและสหกรณ์กำหนดให้พื้นที่แห่งนี้เป็นเขตห้ามล่าสัตว์ป่า เมื่อวันที่ 4 เมษายน 2528 และได้รับการขึ้นทะเบียนเป็นพื้นที่ชุ่มน้ำ ที่มีความสำคัญระหว่างประเทศของอนุสัญญาว่าด้วย พื้นที่ชุมน้ำหรืออนุสัญญาแรมซาร์ อันดับที่ 1101 เมื่อวันที่ 5 กรกฎาคม 2544 ซึ่งมีพื้นที่ประมาณ 2,711 ไร่

ที่ตั้งและอาณาเขตเขตห้ามล่าสัตว์ป่าหนองบงคายตั้งอยู่ในเขตท้องที่ตำบลโยนก ตำบลป่าสัก อำเภอเชียงแสน และตำบลจันจว้า อำเภอแม่จัน จังหวัดเชียงรายทิศเหนือ จรดบ้านดอยจำปี ต.ป่าสัก อ.เชียงแสน จ.เชียงรายทิศใต้ จรดบ้านทุ่งฟ้าฮ่าม ต.โยนก อ.เชียงแสน จ.เชียงรายทิศตะวันออก จรดบ้านดอยจัน ต.โยนก อ.เชียงแสน จ.เชียงรายทิศตะวันตก จรดบ้านห้วยน้ำราก ต.จันจว้า อ.แม่จัน จ.เชียงราย

สถานภาพของพื้นที่เขตห้ามล่าสัตว์ป่าหนองบงคาย อยู่ในบริเวณหนองน้ำพื้นที่สาธารณะ อยู่นอกเขตป่าสงวนแห่งชาติและป่าต้นน้ำลำธาร ถูกจัดสถานภาพเป็นพื้นที่ชุ่มน้ำระดับนานาชาติที่สำคัญแห่งหนึ่งของภาคเหนือ และอยู่ในพื้นที่ชุ่มน้ำ “แอ่งเชียงแสน”

ภูมิประเทศเป็นหนองที่มีลักษณะเป็นทะเลสาบขนาดย่อมล้อมรอบ ลักษณะเป็นป่าเสื่อมโทรม ถัดจากเนินเขาจะเป็นพื้นที่ราบใช้ประโยชน์ทางการเกษตร บางส่วนเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยของชุมชนที่มา::http://www.chiangraifocus.com

ภูมิอากาศมีสภาพแบบกึ่งร้อนชื้น (sub tropical) ซึ่งมีลักษณะภูมิอากาศในรอบปี แบ่งเป็น 3 ฤดูฤดูร้อน , ฤดูหนาว และฤดูฝน โดยอุณหภูมิสูงสุด 39อง ศา 61589;C อุณหภูมิต่ำสุด 09 องศา 61589;C

ป่าไม้และสัตว์ป่าป่าไม้พื้นที่เขตห้ามล่าสัตว์หนองบงคาย มีพื้นที่ส่วนใหญ่เป็นหนองน้ำ มีส่วนของพื้นที่ดินมีลักษณะเป็นป่าแนวแคบๆ อยู่รอบหนองและบนเกาะกลางน้ำเท่านั้น สภาพป่าเป็นป่าเสื่อมโทรม ประกอบด้วยต้นไม้ขนาดเล็กขึ้นกระจายอยู่ทั่วไป อยู่ในระหว่างการทดแทนของสังคมพืช ยังคงมีสภาพที่เป็นป่าธรรมชาติ ประมาณ 20 ไร่

พันธุ์ไม้เนื่องจากพื้นที่ส่วนใหญ่เป็นพื้นน้ำ พันธุ์ไม้ส่วนใหญ่จึงเป็นสังคมพืชน้ำซึ่งค้นพบ จำนวนทั้งสิ้น 185 ชนิด เช่น ผักบุ้ง , บอน , หญ้าไซ , บัวหลวง และ กก เป็นต้น เป็นพืชต่างถิ่น 15 ชนิด เช่น กระถินยักษ์ , หญ้าชน, บัวบก และ มะระขี้นก เป็นต้น

พันธุ์สัตว์ป่าใน ฤดูหนาวจะมีอากาศเย็นสบายและหมอกลอยปกคลุมทั่วไป ทะเลสาบเขียงแสนยอังเป็นแหล่งดูนกที่มีชื่อเสียงมาก โดยเฉพาะนกเป็ดน้ำที่ย้ายถิ่นเข้ามาในช่วงฤดูหนาว หลายชนิดเป็นนกหายาก เช่นเป็นแมนดาริน เป็ดเทาก้านดำ เป็ดเบี้ยหน้าเขียว เป็ดหัวเขียว เป็นต้น บริเวณทะเลสาบมีรีสอร์ทเอกชนให้พักหลายแห่ง พื้นที่เป็นที่ขนาดเล็กอยู่ระหว่างชุมชน ลักษณะเป็นป่ารุ่นใหม่ที่เคยบุกรุกแผ้วถางทำลายมาก่อน จึงทำให้สัตว์ป่าชนิดต่างๆ ลดลงตามไปด้วย ยังคงเหลือแต่สัตว์ป่าขนาดเล็ก เช่น นก , หนู , งูไซ และไก่ป่า เป็นต้น แต่พื้นที่แห่งนี้ยังมีความอุดมสมบูรณ์ตามธรรมชาติทั้งด้านแหล่งน้ำ แหล่งอาหาร จึงเป็นแหล่งที่อยู่อาศัย สำหรับสัตว์ป่าจำพวกนกน้ำ ซึ่งพบทั้งสิ้น 156 ชนิด เป็นนกประจำถิ่น จำนวน 66 ชนิด , นกอพยพ จำนวน 64 ชนิด , นกประจำถิ่นและนกอพยพ จำนวน 16 ชนิด และนกไม่ทราบสถานภาพ จำนวน 10 ชนิด นกอพยพบางชนิดเป็นนกที่หายาก เช่น เป็ดเปียหน้าเขียว , เป็ดแมนดาริน , เป็ดผีใหญ่ เป็นต้น ส่วนนกประถิ่นได้แก่ นกเป็ดแดง , นกอีโก้ง , นกอีล้ำ เป็นต้น

แหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญพื้นที่เขตฯ ส่วนใหญ่เป็นพื้นที่น้ำ เป็นที่อาศัยของนกเป็ดน้ำ ที่อพยพมาเป็นจำนวนมากในฤดูหนาว ดังนั้นแหล่งท่องเที่ยวในเขตฯ นี้จึงอยู่ที่บริเวณจุดชมนกน้ำอพยพบริเวณจอทองดำ ซึ่งเป็นแหล่งที่มีนก อพยพมากมายหลายชนิด บางชนิดหายากมาก เช่น นกเป็ดเปียหน้าเขียว , เป็ดมัลลาด และเป็ดผีใหญ่ เป็นต้น

และบริเวณพื้นที่ ยังมีศาลานั่งพักผ่อน และบ้านพักสำหรับผู้ที่มาเยี่ยมชมและต้องการพักผ่อนหย่อนใจในธรรมชาติ

การเดินทาง
จากตังเมืองเชียงแสน ใช้ทางหลวงหมายเลข 1016 ประมาณ 5 กิโลเมตร เลี้ยวซ้ายที่กิโลเมตรที่ 27 เข้าไปอีก 2 กิโลเมตร หรือนั่งรถโดยสารจากเชียงราย ไปอำเภอเชียงแสนแล้วต่อรถสามล้อเครื่อง

จากสถานีขนส่งจังหวัดเชียงรายเดินทางมาตามเส้นทางหลวงหมายเลข 1 ถึงทางแยกไปอำเภอเชียงแสน ระยะทาง 33 กิโลเมตร เปลี่ยนเส้นทางไปใช้ทางหลวงหมายเลข 1016 อำเภอแม่จัน – อำเภอเชียงแสน ถึงกิโลเมตรที่ 27 ณ บ้านกู่เต้า เปลี่ยนไปใช้เส้นทาง ร.พ.ช. สายบ้านกู่เต้า – ดอยงาม ถึงเขตห้ามล่าสัตว์ป่าหนองบงคาย ระยะทางอีก 2 กิโลเมตร รวมระยะทางทั้งหมด จากจังหวัดเชียงราย – เขตห้ามล่าสัตว์ป่าหนองบงคาย ประมาณ 62 กิโลเมตร

** บริการบ้านพัก 2 หลัง รองรับนักท่องเที่ยวได้ประมาณ 40 คน มีลานกางเต๊นท์ไว้คอยบริการ (ต้องนำเต๊นท์มาเอง) โดยไม่เสียค่าธรรมเนียมใดๆ สำหรับอาหารทางเขตฯ มีแม่บ้านรับเหมาทำอาหารถ้านักท่องเที่ยวมาเป็นกรุ๊ป**

ตำนานทะเลสาบเชียงแสน
มีตำนานว่าเจ้าเมืองเชียงแสนได้เลี้ยงเป็ดและห่านไว้ในหนองน้ำใหญ่แห่งหนึ่ง แต่มีปลาไหลเผือกตัวหนึ่งออกมากินเป็ดและห่านทุกวัน จนเจ้าเมืองทนไม่ได้ จึงขอฝ้ายบ้านละ 1 ปี๊บเพื่อมาพันหลังเป็ดและห่านทุกตัวให้เป็นสายเบ็ด เมื่อปลาไหลออกมากินเป็ดอีกจึงติดเบ็ด ชาวบ้านจึงช่วยกันจับขึ้นมาที่บ้านแม่ฮะ แล้วใส่เกวียนมายังบ้านแม่ลัวเพื่อทำเป็นอาหารแจกจ่ายไปทั่วเมือง

วันนั้นเองลูกชายของพระอินทร์ได้มาเที่ยวบ้านแม่ม่ายคนหนึ่งและได้ถามว่า เมืองนี้มีกลิ่นอะไรหอมไปทั่ว แม่ม่ายจึงเล่าให้ฟัง ลูกชายพระอินทร์จึงถามแม่ม่ายว่าได้กินปลาไหลเผือกกับเขาด้วยไหม แม่ม่ายตอบว่าชาวเมืองไม่ได้แบ่งให้ ลูกชายพระอินทร์บอกว่าดีแล้วและสั่งว่าคืนนี้ถ้าได้ยินเสียงอะไรห้ามออกนอก เรือนเด็ดขาด

พอตกกลางคืนก็มีเสียงดังกึกก้อง แม่ม่ายนึกถึงคำเตือนที่ได้ยินมา จึงปิดประตูบ้านเงียบอยู่ พอตอนเช้าก็ไม่เห็นเมืองเสียแล้ว มีแต่น้ำเวิ้งว้างไปทั่ว กลายเป็นทะเลสาบใหญ่โต เหลือแต่บ้านที่แม่ม่ายอยู่ซึ่งเหมือนเป็นเกาะ จึงเรียกว่า “เกาะแม่ม่าย

รายชื่อสัตว์ป่า ในเขตห้ามล่าสัตว์ป่าหนองบงคาย จังหวัดเชียงราย

1. พังพอนธรรมดา Herpestes javanicus
2. นากใหญ่ขนเรียบ Lutra perspicillata
3. เต่าเหลือง Testudo elongate
4. เต่าหก Testudo emys
5. เต่านา Damonia subtrijuga
6. กระต่ายป่า Lepus pequensis
7. ตะกวดหรือแลน Varanus bengalensis
8. ไก่ป่า Gallus gallus
9. นกกวัก Amaurornis phoenicurus
10. นกกระสานวล Ardea cinerea
11. นกกระสาแดง Ardea purpurea
12. นกกางเขนบ้าน Copsychus saularis
13. นกกระติ๊ดตะโพกขาว Lonchura striata
14. นกกระติ๊ดขี้หมู Lonchura punctulata
15. นกกระจิ๊ดธรรมดา Phylloscopus inornatus
16. นกกระจิบหญ้าสีเรียบ Prinia inornata
17. นกกระเบื้องผา Monticola solitarius
18. นกกระปูดใหญ่ Centropus sinensis
19. นกกระปูดเล็ก Centropus bengalensis
20. นกกระเต็นน้อยธรรมดา Alcedo atthis
21. นกกระเต็นอกขาว Halcyon smyrnensis
22. นกกระเต็นปักหลัก Ceryle rudis
23. นกกิ้งโครงคอดำ Sturnus nigricollis
24. นกกาน้ำใหญ่ Phalacrocorax carbo
25. นกกระแตหงอน Vanellus vanellus
26. นกกระทาทุ่ง Francolinus pintadeanus
27. นกเขาใหญ่ Streptopelia chinensis
28. นกเขาไฟ Streptopelia tranquebarica
29. นกขมิ้นน้อยธรรมดา Aegithina tiphia
30. นกคู้ท Fulica atra
31. นกคอพัน Jynx torquilla
32. นกจับแมลงสีน้ำตาล Muscicapa dauurica
33. นกจาบคาหัวสีส้ม Merops leschenaultia
34. นกแซงแซวหางปลา Dicrurus macrocercus
35. นกเด้าดินทุ่ง Anthus novaeseelandiae
36. นกเด้าดินสวน Anthus hodgsoni
37. นกตบยุงยักษ์ Eurostopodus macrotis
38. นกตะขาบทุ่ง Coracias benghalensis
39. นกนางแอ่นบ้าน Hirundo rustica
40. นกเป็ดแดง Netta rufina
41. นกเป็ดลาย Anas querquedula
42. นกเป็ดหอม Anas acuta
43. นกเป็ดปากพลั่ว Anas clyperta
44. นกเป็ดปากสั้น Anas penelope
45. นกเป็ดหัวดำ Aythya bacri
46. นกเป็ดกำหัวสีน้ำตาล Aythya nyroca
47. นกเป็ดคับแค Nettapus coromandeliaus
48. นกเป็ดเทา Anas poecilorhyncha
49. นกเป็ดเทาก้นดำ Anas strepera
50. นกเป็ดปีกเขียว Anas crecca
51. นกเป็ดเปียปากเขียว Anas talcata
52. นกเป็ดโปช๊าดหลังขาวAythya ferina
53. นกเป็ดผีเล็ก Tachybaptus ruficollis
54. นกปากซ่อมหางพัด Gallinago gallinago
55. นกปรอดหัวโขนหรือนกพิชหลิว Pycnonotus jocosus
56. นกปรอดหัวเขม่า Pycnonotus aurigaster
57. นกพริก Metopidius indicus
58. นกยอดหญ้าหัวดำ Saxicda torquata
59. นกยอดหญ้าสีดำ Saxicola caprata
60. นกยางโทนใหญ่ Egretta alba
61. นกยางโทนน้อย Egretta intermedia
62. นกยางเปีย Egretta garzetta
63. นกยางไฟธรรมดา Lxobrychus cinnamomeus
64. นกยางกรอกพันธุ์จีน Ardeola bacchus
65. นกยางควาย Bubulcus ibis
66. นกยางเขียว Butorides striatus
67. นกยางไฟหัวดำ Lxobrychus sinensis
68. นกยางไฟหัวเทา lxobrychus eurhythmus
69. นกสีชมพูสวน Dicacum cruentatum
70. นกหางนาก Meqalurus palustris
71. เหยี่ยวทุกชนิดและแร้งทุกชนิดในอันดับ (Order) Falconiformes
72. นกอีโก้ง Porphyrio porphyrio
73. นกอีลุ้ม Gallicrex cinerea
74. นกอีล้ำ Gallinula chloropus
75. นกอีแจว Hydrophasianus chirurgus
76. นกอุ้มบาตร Motacilla alba
77. นกอีเสือหัวดำ Lanius schach
78. นกอีเสือหัวน้ำตาล Lanius cristatus
79. นกเอี้ยงสาริกา Acridotheres tristis
ฃนกอพยพที่หายาก
เป็ดไบคาล (BAIKAL TEAL)

ชื่อวิทยาศาสตร์ (Anas formosa Georgi)
พบครั้งแรกที่ทะเลสาบไบคาล ในไซบีเรีย เป็นนกขนาดกลาง ขณะบินจะเห็นลวดลายของปีกคล้ายเป็ดปีกเขียวตัวผู้หน้าผากและกระหม่อมมีสีดำ และมีลายบนหน้าเป็นลักษณะเฉพาะ โดยแบ่งเป็น 3 ส่วน คือ บริเวณหัวถึงคอหอย ตลอดจนหู เป็นแถบสีเนื้อแกมเหลืองโดยมีเส้นกั้นสีดำ ถัดมาทางส่วนหลังของใบหน้าจนถึงท้ายทอยเป็นแถบโค้งสีเขียว มีขอบสีขาวรอบแถบโค้งลำตัวด้านบนมีสีน้ำตาล อกทีลายแต้มสีม่วง ลำตัวด้านล่างสีเทา อาศัยอยู่ตามแหล่งน้ำ พบอยู่ปนกับเป็ดอื่น โดยเฉพาะเป็ดแดง และเป็ดลาย จะออกหากินในตอนกลางคืน กลางวันจะพักผ่อน อาหารได้แก่ สาหร่าย ต้นขันอ่อนของหญ้า กก ตลอดจนพืชน้ำอื่นๆ และพวกแมลง สัตว์น้ำ ในประเทศไทยเราพบครั้งแรกที่ วิทยาเขตกำแพงแสน จังหวัดนครปฐม เมื่อ พ.ศ. 2534 – 2535 ส่วนในปีนี้พบที่เขตห้ามล่าสัตว์ป่าหนองบงคาย

กฎหมายจัดนกเป็ดน้ำทุกชนิดเป็นสัตว์ป่าคุ้มครองดังนั้นเป็ดไบคาลจึงเป็นสัตว์ป่าคุ้มครองด้วย และมีแนวโน้มที่จะสูญพันธุ์

สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม เขตห้ามล่าสัตว์ป่าหนองบงคาย (ทะเลสาบเชียงแสน)หมู่ 3 ตำบลโยนก อำเภอเชียงแสน จังหวัดเชียงราย โทร / แฟ็กซ์ 08-5716-6549

• ก่อนหน้า
• ต่อไป