บ่อเกลือสินเธาว์ น่าน

บ่อเกลือสินเธาว์ (ภูเขา) อำเภอบ่อเกลือ จังหวัดน่าน

บ่อเกลือสินเธาว์ อ.บ่อเกลือ ตั้งอยู่ห่างจากตัวเมืองน่าน 80 กิโลเมตร
ชาว อำเภอบ่อเกลือ มีอาชีพทำนาทำไร่และทำเกลือสินเธาว์ด้วย ชาวบ้านจะนำน้ำในบ่อ ซึ่งมีรสเค็มมาต้มเพื่อผลิตเป็นเกลือสินเธาว์เพื่อบริโภคและจำหน่ายเป็นราย ได้อีกทางหนึ่งค่ะ นอกจากนี้ยังมี ไข่ต้มน้ำเกลือ วางขายอยู่บริเวณบ่อต้มเกลือด้วยค่ะ เพราะชาวบ้านเค้าเอาไข่ไก่ไปต้มในกระทะต้มเกลือ

รส ชาติก็เหมือนไข่ต้ม ปกติที่เราทานกันค่ะ แต่อาจจะมีรสชาติเค็มๆนิดหน่อยในคำแรกๆ เพราะเป็นรสชาติจากนิ้วเราที่เปื้อนเกลือที่เกาะอยู่ตามเปลือกไข่ แล้วเราก็ใช้นิ้วที่เปื้อนเกลือหยิบไข่เข้าปากเรา ก็เลยเค็ม

จาก ที่ได้คุยกับลุงศรีวรรณ ขัดเงางาม มัคคทายกวัดบ่อหลวง อ.บ่อเกลือ บอกเราว่า ชาวบ้านจะหยุดทำเกลือและปิดบ่อเกลือในช่วงเข้าพรรษาเพราะเป็นช่วงฤดูฝนและ ให้ชาวบ้านหันมาเข้าวัดทำบุญกันค่ะ

เตาต้มเกลือ

บ่อ เกลือสินเธาว์ อ.บ่อเกลือ เป็นบ่อเกลือบนภูเขาแห่งเดียวในโลก มีลักษณะเป็นบ่อเกลือสินเธาว์ที่อยู่บนพื้นที่สูงปัจจุบันมีจำนวน 3 บ่อ คือ บ่อบ้านหลวง หมู่ที่ 1 ตำบลบ่อเกลือใต้ 2 บ่อ ห่างจากอำเภอ 1.5 กม. และบ้าน บ่อหยวก หมู่ที่ 3 ตำบลบ่อเกลือเหนือ 1 บ่อ ห่างจากอำเภอ 22 กม.

ชาวบ้านกำลังตักน้ำเกลือในบ่อที่มีความลึกกว่า 30 เมตร

บ่อน้ำเกลือ ที่ชาวบ้านตักขึ้นมาสำหรับทำเกลือ

การค้นพบบ่อเกลือ:
“มี นายพรานผู้หนึ่งมาล่าสัตว์ และเห็นว่าพวกเหล่าสัตว์และเห็นว่าพวกเหล่าสัตว์ทั้งหลายมักมากินน้ำที่นี่ ประจำเมื่อลองชิมดูจึงรู้ว่าเค็ม ข่าวล่วงรู้ไปถึงเจ้าหลวงภูคา และเจ้าหลวงบ่อ จึงชวนกันมาดูน้ำเกลือ โดยที่ 2 พระองค์ ขึ้นไปอยู่ที่บนยอดดอยภูจั๋น เพื่อแข่งขันกันว่าพุ่งสะเดา (หอก) เจ้าหลวงภูคาพุ่งหอกไปตกทางตะวันตกของน้ำมาง ตรงที่ตั้งของหอนอกในปัจจุบัน เจ้าหลวงบ่อพุ่งหอกไปทางตะวันออกของน้ำมาง ข้ามน้ำมางตรงที่ตั้งของหอเจ้าพ่อหลวงในปัจจุบัน ชาบ้านที่ชมดูการพุ่งหอก ไปนำเอาหินมาก่อเป็นที่สังเกตแล้วตั้งเป็นโรงหอทำพิธีเพื่อตอบแทนบุญคุณเจ้า ทั้ง 2 พระองค์ ทุกปี

ภายหลังทั้ง 2 พระองค์ คิดกันว่า จะนำคนที่ไหนมาอยู่ เมื่อปรึกษากันแล้วจึงนำคนที่อยู่เชียงแสน ซึ่งเป็นบรรพบุรุษของชาวบ่อหลวง มาหักล้างถางพง และทำเกลืออยู่ที่นี่และอาศัยกันมาจนถึงปัจจุบัน

บ่อเกลือที่เห็นใน ปัจจุบัน ปากบ่อกรุด้วยไม้กั้นเป็นคอกอย่างดี อดีตกำนันนนท์ถี เขื่อนเมือง เล่าว่า เมื่อสมัยแม่ของตนยังเป็นเด็ก เจ้าผุ้ครองเมืองส่งคนมาสร้างคอกไม้เป็นขอบบ่อ เพราะแต่เดิมเป็นเพียงบ่อดิน ใช้ไม้กลวงสวมตรงกลางกันดินถล่มเท่านั้น ในขณะนั้นแม่ได้ช่วยตักน้ำมาเลี้ยงผู้ที่มาทำการก่อสร้างนั้นด้วย”

วิธีต้มเกลือ:
ปัจจุบัน ชาวบ้านยังคงต้มแกลือด้วยวิธีแบบดั้งเดิม โดยจะตักน้ำเกลือจากบ่อเกลือส่งผ่านมาตามลำไม้ไผ่สู่บ่อพักที่เป็นโอ่ง แล้วจึงค่อยนำน้ำเกลือมาต้มในกะทะใบบัวขนาดใหญ่ สุมไฟในเตาต้มเกลือให้ร้อนสม่ำเสมอ จากนั้นตักเกลือที่ตกผลึก ใส่ตะกร้าที่แขวนไว้บนกระทะเพื่อสะเด็ดน้ำ และนำเกลือในตะกร้าไปเก็บไว้ในเปาะ (ชะลอม) นำน้ำเกลือที่แห้งสนิทแล้วมาผสมไอโอดีน เพราะว่าเกลือของที่นี่ เค้าไม่มีสารไอโอดีนเหมือนเกลือจากทะเลค่ะจึงต้องมีการเติมสารไอโอดีนก่อน จำหน่ายค่ะ เสร็จแล้วก็บรรจุถุงพลาสติกติดฉลากใส่ถุงวางขายกันหน้าบ้านเลย

บ่อเกลือสินเธาว์ อยู่ห่างจากตัวเมืองน่าน 80 กิโลเมตร ชาวอำเภอบ่อเกลือนอกจากจะมีอาชีพทำนาทำไร่แล้วยังมีอาชีพทำเกลือสินเธาว์อีก ด้วย โดยมีแหล่งเกลือสินเธาว์อยู่บนภูเขา (บ่อเกลือจะปิดช่วงเข้าพรรษาเพราะเป็นช่วงฤดูฝน)
บ่อเกลือสำคัญในน่านมี 2 แห่ง คือบริเวณต้นน้ำว้า ซึ่งมีบ่อเกลือใหญ่ 2 บ่อ อีกแห่งคือบริเวณต้นน้ำน่าน มีบ่อใหญ่ 5 บ่อและมีบ่อเล็กบ่อน้อยอีกจำนวนมาก ปัจจุบันชาวบ้านยังคงต้มแกลือด้วยวิธีแบบดั้งเดิม จะตักน้ำเกลือจากบ่อส่งผ่านมาตามลำไม้ไผ่สู่บ่อพัก ก่อนจะนำน้ำเกลือมาต้มในกะทะใบบัวขนาดใหญ่เคี่ยวจนน้ำงวดแห้ง ใส่ถุงวางขายกันหน้าบ้าน เกลือเมืองน่านไม่มีไอโอดีนเหมือนเกลือทะเลจึงต้องมีการเติมสารไอโอดีนก่อน ถึงมือผู้บริโภค
บ่อเกลือสินเธาว์ อยู่ห่างจากตัวเมืองน่าน 80 กิโลเมตร ชาวอำเภอบ่อเกลือนอกจากจะมีอาชีพทำนาทำไร่แล้วยังมีอาชีพทำเกลือสินเธาว์อีก ด้วย โดยมีแหล่งเกลือสินเธาว์อยู่บนภูเขา (บ่อเกลือจะปิดช่วงเข้าพรรษาเพราะเป็นช่วงฤดูฝน)
วิธีการล้างกระทะใบบัว

วิธีการล้างกะทะใบบัว:
ตอน แรกต้องขอบอกก่นเลยค่ะว่าเกิดจากความสงสัยเมื่อตอนที่หมูน้อยเดินเลียบลำธาร แม่น้ำมาง แล้วเห็นเหมือนกระทะใบใหญ่มากมีก้อนหินใหญ่ทับไว้บนกระทะอีกทีค่ะ แช่อยู่ในแม่น้ำมางตั้งหลายใบก็เลยนึกว่าเค้าเอามาทำเป็นฝายหรือลดระดับความ แรงของน้ำป่ารึเปล่า ด้วยความอยากรู้ก็เลยถามชาวบ้านแถวนั้น เค้าก็เลยบอกมาค่ะว่า กะทะใบบัวที่ต้มเกลือจะมีคราบเกลือ และหินปูนติดอยู่ ชาวบ้านเค้าก็ใช้ภูมิปัญญาชาวบ้านโดยการนำก้อนหินใหญ่ทับไว้บนกระทะแล้วนำไป แช่อยู่ในแม่น้ำมาง เป็นเวลา 2-3 วัน คราบเหล่านี้ก็จะหลุดออกไปเองค่ะ เป็นวิธีที่แปลกแต่สุดยอด

การเดินทาง: โดย รถยนต์ส่วนตัว เริ่มจากตัวเมืองน่าน ใช้เสันทางหลวงหมายเลข 1080 (น่าน-ทุ่งช้าง) ประมาณ 59 กม. ถึงอ.ปัว แยกขวาไปตามทางหลวงหมายเลข 1256 (ปัว-ดอยภูคา-บ่อเกลือ) ประมาณ 46 กม.

• ก่อนหน้า
• ต่อไป