ทัวร์ใต้
บ้านผานม ลาว
บ้านผานม
เพียงไม่ถึง ๒ กิโลเมตร จากทางแยกบนถนนหมายเลข ๑๓ เหนือ ก็จะถึงหมู่บ้านผานมของชาวลื้อซึ่งมีชื่อเสียงในการทำผ้าทอมือด้วยกี่กระตุกแบบดั้งเดิม ผ้าทอบ้านผานมมีทั้งผ้าแพรเบี่ยงลวดลายแบบลื้อแท้ ๆ และผ้าที่ประยุกต์เป็นของใช้ในชีวิตปัจจุบัน เช่น ผ้าปูโต๊ะ ผ้าคลุมเตียง ผ้ารองแก้วรองจาน ฯลฯ เดี๋ยวนี้ชาวบ้านผานมนำผ้าทอมาวางขายให้นักท่องเที่ยวเลือกซื้ออยู่ที่ศูนย์หัตถกรรมกลางหมู่บ้าน
เป็นหมู่บ้านของชุมชนไทลื้อที่มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์ ชาวไทลื้อที่อพยพมาจากสิบสองปันนาเมื่อราวปีพ.ศ 1917 แรกเริ่มอยู่ที่เชิงพูว่าว ต่อมาจึงได้ขยับขยายมาอยู่ที่บ้านผานมในปัจจุบัน หมู่บ้านนี้มีชื่อเสียงเรื่องทอผ้า อยู่ห่างจากเมืองหลวงพระบางประมาณ 4 กิโลเมตร เลยวัดป่าโพนไปเล็กน้อย ผู้เฒ่าผู้แก่ในหมู่บ้านเล่าว่า เจ้ามหาชีวิตแห่งล้านนา ได้สู่ขอเจ้านางผมหอมธิดาของกษัตริย์เมืองเชียงรุ้ง (สิบสองปันนา)บ้านผานมมีชื่อเสียงในเรื่องความปราณีตและสวยงามมาก จึงมีการตั้งศูนย์หัตถกรรมสินค้า รวมทั้งมีการสาธิตการทอผ้าด้วย ทั้งแบบย่าม กระเป๋า เสื้อแบบต่าง ๆ นอกจากนี้ยังมีโปรแกรมการเดินชมวิถีชีวิตของผู้คนในหมู่บ้านด้วย
บรรพบุรุษของชาวลื้อบ้านผานมถูกกวาดต้อนมาจากดินแดนสิบสองปันนาครั้งแรกใน พ.ศ. ๒๓๙๐ ซึ่งขณะนั้นยังเป็นประเทศราชของไทยอยู่ ในครั้งนั้นกองทัพไทยยกทัพขึ้นไปปราบจลาจลซึ่งเกิดขึ้นในเมืองหลวงเชียงรุ้งของแคว้นสิบสองปันนา โดยเกณฑ์ทัพเมืองหลวงพระบางซึ่งพระเจ้าสุกเสิมเป็นเจ้าครองนครขึ้นไปช่วยด้วย หลังปราบจลาจลเรียบร้อยแล้วได้กวาดต้อนครอบครัวอุปราชเชียงรุ้งและบ่าวไพร่ชาวลื้อลงมาไว้ในเขตเมืองหลวงพระบาง
ครั้งที่ ๒ เกิดขึ้นใน พ.ศ. ๒๓๙๕ สมัยพระเจ้าจันทราชอนุชาของพระเจ้าสุกเสิมเป็นเจ้าครองนครหลวงพระบาง เมื่อพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ โปรดให้พระเจ้าน้องยาเธอกรมหลวงวงษาธิราชสนิท เป็นแม่ทัพใหญ่ยกไปตีเมืองเชียงตุง พระเจ้าจันทราชโปรดให้เจ้าสิริสาโอรสของเจ้าอุ่นแก้ว อดีดเจ้าอุปราชในสมัยพระเจ้าสุกเสิม ยกกองทัพเมืองหลวงพระบางไปช่วยรบ โดยทัพหลวงพระบางเดินทัพผ่านเขตสิบสองปันนาเพื่อตีโอบเมืองเชียงตุงทางทิศตะวันออก การศึกคราวนี้แม้ทัพไทยและหลวงพระบางจะพ่ายแพ้กลับมา จนถึงขนาดเจ้าสิริสาแม่ทัพฝ่ายหลวงพระบางสิ้นพระชนม์ในการรบ แต่ในการเดินทัพกลับก็ได้้กวาดต้อนครอบครัวชาวลื้อจากเมืองล่าในเขตสิบสองปันนาลงมาด้วย ส่วนหนึ่งมาอยู่ในเขตลาวบริเวณเมืองเงิน แขวงไซยะบุรี บางส่วนเข้ามาถึงเมืองไทยตั้งบ้านเรือนอยู่แถบอำเภอปัว จังหวัดน่าน และอำเภอเชียงคำ จังหวัดพะเยา
มีประชากรประมาณ 250 ครอบครัว ผู้หญิงชาวไทลื้อชำนาญในการทอผ้า ในอดีตบ้านผานมเป็นแหล่งทอผ้าถวายเจ้ามหาชีวิตและราชสำนัก ในปัจจุบันผ้าทอบ้านผานมมีชื่อเสียงมาก มีการรวมกลุ่มตั้งเป็นศูนย์หัตถกรรมแสดงสินค้า มีการสาธิตการทอผ้าและผ้าทอจำหน่ายให้นักท่องเที่ยว อาทิ เสื้อ ย่าม ผ้าคลุมโต๊ะ ผ้าคลุมเตียง ส่วนภายในหมู่บ้านก็สามารถเที่ยวชมหมู่บ้านได้
สำหรับชาวลื้อที่หลวงพระบาง ถูกให้ย้ายไปตั้งบ้านเรือนอยู่ริมแม่น้ำคานนอกเมืองหลวงพระบาง และเรียกหมู่บ้านของตนว่าบ้านผานม ใช้ฝีมือทอผ้าซึ่งมีมาแต่ครั้งอยู่ในดินแดนสิบสองปันนารับใช้ราชสำนักหลวงพระบาง โดยเป็นผู้ทอผ้าส่งให้เจ้านายในราชสำนักใช้ใส่ในพิธีการต่าง ๆ
แม้ทุกวันนี้ชาวบ้านผานมจะมิได้ทอผ้ารับใช้ราชสำนักแล้วแต่หัตถกรรมผ้าทอจากบ้านผานมกลับมีชื่อเลื่องลือไกลในความงามของฝีมือและลวดลาย จนเป็นสินค้าซึ่งมีชื่อเสียงที่สุดของเมืองหลวงพระบางไปแล้ว
สถานที่ตั้ง
อยู่ห่างจากเมืองหลวงพระบางประมาณ 4 กิโลเมตร หมู่บ้านตั้งอยู่ริมแม่น้ำคาน
หมายเหต ุการเดินทางไปบ้านผานม ต้องเหมารถจากในเมืองหลวงพระบาง สำหรับราคาก็ต่อรองกันเอง ประมาณ 200 - 300 บาท
ใกล้ๆกับบ้านผานมมีจุดให้แวะชมอีกแห่งหนึ่งคือ สุสานหมูหด หรือหลุมฝังศพเของอองรี มูโอต์ (Henri Mouhot) นักสำรวจชาวฝรั่งเศส ผู้ทำให้ชาวตะวันตกได้รู้จักนครวัดนครธม เสียชีวิตที่เพิงพักริมแม่นํ้าคานเมื่อปีพ.ศ 2404 ขณะเดินทางมาสำรวจเมืองหลวงพระบาง
การเดินทาง เรียกรถสองแถวหรือรถสามล้อจากตลาดในเมืองมาได้
