เมืองพุกาม พม่า
เมืองพุกาม (Bagan)
ตั้งอยู่เขตพื้นที่แห้งแล้ง Dry Zone ตอนกลางของพม่า ทั้งๆ ที่มีแม่น้ำอิระวดีที่ใหญ่กว่าเจ้าพระยาหลายเท่า แต่ที่ดินแถบนี้ก็แห้งแล้งเกินกว่าจะทำการเพาะปลูกได้ในช่วงพุทธศตวรรษที่ 16 อาณาจักรพุกามรุ่งเรืองสูงสุด ภายใต้การปกครองของ พระเจ้าอโนรธา ซึ่งได้รวบรวมพุกามเป็นปึกแผ่นและประดิษฐ์อักษรพม่าขึ้นใช้นับแต่นั้น ศาสนาพุทธเองก็รุ่งเรือง ผู้คนต่างศรัทธาเลื่อมใสในพระพุทธศาสนา จึงสร้างวัดสร้างเจดีย์จำนวนมากมายขึ้นทั่วอาณาจักร เพราะเชื่อว่า การสร้างเจดีย์จะได้อานิสงส์สูงสุด เจดีย์ของชาวบ้านก็จะมีขนาดเล็ก เจดีย์ของเจ้านายชั้นสูงก็จะมีขนาดใหญ่ เจดีย์หุ้มทองก็จะเป็นของเจ้าฟ้ามหากษัตริย์
เมืองพุกามนั้นเป็นเมืองเก่าแก่ตั้งแต่สมัยศตวรรษที่ 11 เป็นเมืองที่ติดอันดับเมืองที่มีแหล่งท่องเที่ยวทางด้านประวัติศาสตร์ที่สวยงามมากอีกแห่งหนึ่งของประเทศพม่า โดยเฉพาะความยิ่งใหญ่ของเจดีย์จำนวนกว่า 5,000 องค์ จนได้รับสมญาว่าเป็นเมืองแห่งเจดีย์สี่พันองค์ ซึ่งเป็นเอกลักษณ์ที่บ่งบอกถึงความรุ่งเรืองของพระพุทธศาสนาในประเทศพม่าได้เป็นอย่างดี คนทั่วไปจึงขนานนามเมืองพุกามนี้ว่าเป็นอู่อารยธรรมของประเทศ
ดินแดนแห่งเจดีย์หมื่นองค์อย่างเมืองพุกามที่มีความสำคัญด้านพุทธสถานอย่างหาที่เปรียบมิได้นั้น นับเป็นดินแดนอารยธรรมที่เปี่ยมไปด้วยพระเจดีย์และวัดวาอารมอันศักดิ์สิทธิ์และสวยงาม ทั้ง พระเจดีย์ชเวซิกอง วัดถ้ำจันสิทธา วัดทิโลมินโล วิหารนันปยะ เจดีย์อานันทะ เจดีย์มิงกาลา เจดีย์กูบยางคยี และอีกหลากหลายความงามแห่งศิลปกรรมที่มิอาจพรรณนาได้หมด เพราะแต่ละพุทธสถานก็มีความงดงามที่ยิ่งใหญ่จากฐานรากวัฒนธรรม ประเพณีและวิถีความเป็นมาที่แตกต่างกัน แต่ไม่ว่าพุทธสถาน ณ แห่งหนตำบลใดในดินแดนพม่าแห่งนี้ เชื่อได้เลยว่า ความขลังและความศักดิ์สิทธิ์จะสามารถประทับใจผู้มาเยือนให้จดจำไว้อย่างมิรู้ลืม
เจดีย์จะสร้างจากอิฐเผาสีแดงหรือไม่ก็ศิลาแลง มีหลายรูปแบบ แต่ส่วนมากจะเป็นสี่เหลี่ยมหักมุมทรงกลมระฆังคว่ำ ทรงแบบอินเดีย ฯลฯ มีทั้งองค์เดี่ยว องค์หมู่ มากมายนับแทบไม่ถ้วน ว่ากันว่า เจดีย์ในพุกามมีมากถึง 4 พันองค์ แต่ทุกวันนี้หลงเหลืออยู่เพียง 2 พันกว่าองค์เท่านั้น ทั้งจากที่เสื่อมโทรมไปตามกาลเวลา และที่ถูกรื้อถอนมาสร้างเป็นกำแพงเมืองหอรบในสงครามครั้งสุดท้ายของพุกาม กับพระเจ้ากุบไลข่าน แห่งมองโกล ตลอดที่ราบริมฝั่งอิระวดี ล้วนเต็มไปด้วยเจดีย์น้อย-ใหญ่ หลากหลายลักษณะ เรียงรายสุดสายตา ด้วยเหตุนี้ พุกาม ถึงได้รับยกย่อง ให้เป็น มรดกโลก World Heritage จาก UNESCO
เมืองพุกามถูกสถาปนาโดยพระเจ้าอโนรธาตั้งอยู่ริมแม่น้ำอิระวดี แต่ปัจจุบันเหลือเพียงกำแพงเมืองด้านใต้และตะวันออกเท่านั้น กล่าวกันว่า จำนวนเจดีย์ที่แท้จริงนั้นมีเป็นจำนวนกว่า 10,000 องค์ ซึ่งถือว่าค่อนข้างยิ่งใหญ่มากเมื่อเทียบกับจำนวนเจดีย์ในปัจจุบัน ที่แม้จะต้องเสื่อมสลายไปตามกาลเวลา แต่เจดีย์ที่ยังคงอยู่นั้นส่วนใหญ่ยังคงอยู่ในสภาพค่อนข้างสมบูรณ์ เนื่องจากพุกามเป็นเขตแห้งแล้ง ทำให้เจดีย์ไม่ได้รับความเสียหายจากภัยธรรมชชาติใด ๆ อีกทั้งชาวพม่าก็ถือคติที่จะไม่ทำลายเจดีย์อย่างเคร่งครัด
